Zuid-Marokko met Birding Breaks 5 - 15 april 2009
onder leiding van Arnoud B. van den Berg
Verslag door John van der Woude op www.jvanderw.nl
(for English version, click here)
Deel 1. Vogelplekken (deze pagina)
Deel 2. Vogelfoto's
Deel 3. Soortenlijst
 

Veel bijzondere vogels, prachtig weer, een leuke kleine groep, een uitstekende gids, een indrukwekkend landschap en een vriendelijke bevolking. Dat waren de belangrijkste ingrediënten van deze succesvolle voorjaarsreis van Birding Breaks naar Marokko. Voor mij en Nollie kwam daar nog als verrassing bij dat wij alle gewenste nieuwe soorten (lifers; 24) gezien hebben, iets wat wij nog nooit eerder hebben meegemaakt op onze vogelreizen. Dit is in de eerste plaats te danken aan onze gids Arnoud en zijn grote ervaring met dit land, en ook aan de oplettendheid van de overige deelnemers: Walter, Jelle, Henk, Silvia, Sam, Fietje. En natuurlijk dank aan de organisatie door Birding Breaks (www.birdingbreaks.nl), en aan onze attente chauffeur Ismael.

Omdat we op 5 april al om zes uur 's ochtends van Schiphol naar Marrakech vertrokken en op 15 april pas in de avond terugvlogen uit Agadir, hadden we maar liefst 11 vogeldagen. Bovendien hadden we het onderdak steeds zo dicht mogelijk bij de vogelplekken. Op bovenstaande kaart zijn de lokaties van de overnachtingen met witte vierkantjes aangegeven: nabij Marrakech (2 nachten), Boumalne (2 nachten), Merzouga (2 nachten), Ouarzazate (1 nacht), Taroudannt (1 nacht), Agadir (2 nachten).

Hieronder worden de belangrijkste vogelplekken besproken. Bij Vogelfoto's gaan we op een aantal bijzondere vogelsoorten in. De Soortenlijst is een eenvoudige matrix van de 205 waargenomen vogelsoorten tegen de zes hoofdgebieden: Atlasgebergte (= Hoge Atlas), steenwoestijn, zandwoestijn, stuwmeer van Ouarzazate, doorsteek naar Taroudannt, en kuststreek. Daarin worden zowel de Nederlandse als de Engelse en de wetenschappelijke soortnamen genoemd.

Omdat dit een reis was van een reisorganisatie en omdat het deels om kwetsbare soorten gaat, laat ik de exacte lokaties van zeldzame/bijzondere soorten meestal achterwege.

De eerste vogelplek van de reis, nota bene middenin Marrakech. Kennismaking met de eerste specialiteiten: Westelijke Vale Spotvogel, Marokkaanse Merel (vrouwtje is zwart!), Huisgors. Ook even over het beroemde plein hierachter gelopen, met slangenbezweerders etcetera, zodat we in Nederland kunnen zeggen dat we in Marrakech zijn geweest!

In het Atlasgebergte, langs de N9 ten zuiden van ons hotel: Atlaskruisbek, Maghrebboomkruiper, Maghrebpimpelmees, Appelvink (de kleinere ondersoort buvryi). Iets verderop Diadeemroodstaart, Atlasarendbuizerd, Cirlgors. Nog wat verderop, in een soortgelijk biotoop, vonden we Levaillants Specht.

Bergbeek in de hoogste delen van de Atlas, nabij het skicentrum Oukaimeden. Waterspreeuw (ondersoort minor), Barbarijse Patrijs, Blauwe Rotslijster, Alpenkraai, Barbarijse Grondeekhoorn.

Bij het skicentrum Oukaimeden. Vrijwel geen skiërs meer, wel Rotsmus, Grote Lijster (de valere ondersoort deisleri), Atlasstrandleeuwerik, Seebohm's Tapuit, en de doelsoort hier (maar lang niet altijd gegarandeerd): Atlasbergvink. Maar ook: Lammergier, een herontdekking! Links onze 17-persoonbus, dus we konden allemaal aan het raam zitten.

Op de zuidflank van het Atlasgebergte, op de overgang van het groene Atlaslandschap naar de steen- en zandwoestijnen van de Sahara. In deze struiken en boompjes zochten we naar Atlasgrasmus. Wel even gezien, maar later (in de Todhra-kloof) veel beter.

De steenwoestijn ten oosten van Boumalne. Op deze onherbergzame plek zat één van de moeilijkst te vinden tapuiten, de Westelijke Rouwtapuit. Ook Roodstuittapuit, Seebohm's Tapuit, Tapuit (met rossige keel), Woestijnleeuwerik en Temminck's Strandleeuwerik. In het ondiepe dal links bevinden zich grot-bivakken van herders.

Steenwoestijn met het stadje Boumalne rechts op de achtergrond. Lannervalk (ondersoort erlangeri), groepjes Zwartbuikzandhoen, nog meer Roodstuittapuit, Woestijntapuit, Grauwe Kiekendief, Bijeneter, Kortteenleeuwerik (groep van 25), Kleine Kortteenleeuwerik, en de eerste Witbandleeuweriken en Renvogels. Op een vergelijkbare plek ten westen van Boumalne hadden we langs de weg met enig geluk al Kroonzandhoen en Diksnavelleeuwerik opgepikt.

Kortteenleeuweriken in de scope, ten oosten van Boumalne.

Het dal van Boumalne gezien vanuit ons hotel. Hop, Dwergarend en uiteraard Huisgors.

In de beroemde Todhra-kloof, op zoek naar Atlasgrasmus. Gevonden en goed gezien. Verder ook Blauwe Rotslijster, Rotszwaluw, Nachtegaal. De laatste maakt van dit Noord-Zuid georiënteerde dal gebruik om een deel van het Atlasgebergte door te steken op weg naar Europa.

Een ondiepe wadi in de steenwoestijn, ten oosten van Goulmina (dit ligt halverwege Boumalne en Erfoud). Rosse Woestijnleeuwerik (zangvlucht), Brilgrasmus (idem), Woestijnklapekster, Roodkopklauwier, en de doelsoort Maghrebmaquiszanger: 2 adulten met 5 uitgevlogen jongen.

Een 'oase' (palmenboomgaardje met kleine akkertjes en wat loofbomen) onderweg naar Erfoud. Bonte Vliegenvanger, Europese Kanarie, Zomertortel, Palmtortel, Hop. Doelsoort Saharaanse Vale Spotvogel mooi in de scope gezien, en goed gehoord (cyclische hoog-laagzang, zie The Sound Approach to Birding). Daarnaast toch ook de Westelijke Vale Spotvogel, mogelijk nog op doortrek.

De zandwoestijn nabij Merzouga, met de beroemde Erg Chebbi-duinen, die nou juist niet 'erg shabby' zijn, of het moest zijn vanwege de vele toeristen. Wij sliepen niet in deze toeristententen maar in het aanpalende hotel.

Door  de toeristen is er nog enige bewoning in dit duingebied, en zijn er kamelen (waarmee de toeristen de duinen in gebracht worden). Zodoende is er nog wat habitat en voedsel voor de erg schaarse Woestijnmus. In de vroege ochtend zagen we een paartje bij een nestgat in een klein gebouw.

Een hele dag door de zandwoestijn met twee 4WD-auto's (onze bus was de dag ervoor achtergebleven in Erfoud). Hier baltsende Witbandleeuweriken, Brilgrasmus (is hier broedvogel), Sahelzandhoen, veel zingende Kortteenleeuweriken. Al vlot hadden we nabij deze plek de doelsoort Woestijngrasmus, langdurig zingend en zelfs even in baltsvlucht. Er zaten ook veel pleisterende doortrekkers, zoals Fitis, Gekraagde Roodstaart en Bonte Vliegenvanger.

Een oase in de zandwoestijn, met altijd wel wat trekkertjes in deze tijd. Bij een naburige soortgelijke oase een Langsnavelkuifleeuwerik en tegen de avond veel Bijeneters en heel even Egyptische Nachtzwaluw.

Na lang zoeken vonden we hier (met dank aan onze chauffeur Achmed) toch nog een Westelijke Kraagtrap.

Een soort ingestorte tafelberg, nog steeds in het woestijngebied rond Merzouga.

Bij de Woestijnoehoe werden we vergezeld door een paar verkopers van fossielen en mineralen. Tweede van links hun collega die ons naar de plek van de oehoe bracht. Hij probeert zich te ontwikkelen van fossielenverkoper tot natuurgids. Een kijker en een vogelgids heeft hij al, en daarmee is hij een grote uitzondering in dit met vogels rijk bedeelde land. We zagen hier ook Woestijnvink (opmerkelijk schaars op deze reis) en in een solitaire boom Orpheusspotvogel.

Klassieke cuesta's: asymetrische gebergtekammen dankzij schuin oplopende harde gesteentelagen. Op de steile wanden zagen we Bruinnekraaf in de buurt van een nestplek.

Op de terugweg uit de zandwoestijn deden we onze favoriete stopplaats bij Tinjdad weer aan, alleen al vanwege het 'beste sinaasappelsap van Marokko'.

Het zuiden van Marokko is een soort opengeslagen geologie-handboek.

11 april was een lange reisdag, maar met regelmatig dit soort uitzichten is dat goed te doen.

Het stuwmeer bij Ouarzazate leverde niet alleen sterns en vorkstaartplevieren etc. op, maar ook interessante soorten op de oever: Woestijnsteenuil, Marokkaanse Kwikstaart, Bruingele Babbelaar, Saharaanse Groene Bijeneter, Roodkeelpieper, en veel Kuifleeuwerik.

De doorsteek naar de kust, van Ouarzazate naar Taroudannt, voerde ons langs enkele soortenrijke plekken, zoals hier met Ortolaan, Baardgrasmus, Duinpieper, Westelijke Rosse Waaierstaart, Grauwe Gors, Slangenarend, Woestijnvink, Orpheusgrasmus, Spaanse Mus, Bergfluiter en Roodkopklauwier. Het viel niet mee deze plek weer achter ons te laten!

In het steppe-achtige gebied ten westen van Tazenakht (op de bovengenoemde doorsteek naar Taroudannt) zochten we naar Dupont's Leeuwerik. Die vonden we niet (vrijwel conform de verwachting), maar wel tientallen zingende Kortteenleeuweriken, veel Theklaleeuwerik, en een paartje Temmincks Strandleeuwerik met twee jongen, hier voor ons door Arnoud op de foto gezet.

Hotel Palais Salam in Taroudannt was qua accommodatie het hoogtepunt van de reis. Veel groen en een wirwar van steegjes met allerlei verschillende soorten kamers, waarvan een aantal in torentjes (was dit ooit een harem?). Vanaf de hoogste plek in dit complex zagen we bij zonsopkomst honderden Vale Gierzwaluwen het luchtruim kiezen, vergezeld van enkele Gierzwaluwen, kleine groepjes Huisgierzwaluw en een passerende Alpengierzwaluw. In het groen ontdekten we op enkele meters afstand een Appelvink.

Arganbomen (Argania spinosa), een endemische boomsoort van Marokko, in de streek tussen Taroudannt en de kust. Steeds meer Maghrebeksters, en ook de Diadeemroodstaart zien we weer, voor het eerst sinds het Atlasgebergte. Deze Arganbomen zijn dichterbij zee kleiner, wegens het zout in de lucht.

Riviermond bij het strand van de Atlantische Oceaan. Hier zagen we de zeldzaamste vogel van de reis, de Kaalkopibis (Heremietibis). Ook Afrikaanse Raaf, Marokkaanse Kwikstaart en Graszanger.

Het Massa rivierdal ten zuiden van Agadir. Woestijnklapekster (algeriensis), Griel, Woestijnsteenuil en Westelijke Blonde Tapuit zagen we al langs de akkers net buiten het dal. In het dal zelf was Zwartkruintsjagra de doelsoort, goed gezien in baltsvlucht en zingend op een kale tak. Ook Graszanger, Italiaanse Kwikstaart, Ralreiger, Zwarte Ibis, Waterral, Palmtortel, Marmereend, en dichterbij zee Witwangstern, Dwergstern, Flamingo en diverse steltlopers die nog naar het Noorden moesten. Ook een familie Wild Zwijn langs de oever.

De monding van de Souss bij het strand van de Atlantische Oceaan. Naast een enorm aantal Lachsterns (minimaal 1000) hadden we hier Bengaalse Stern en Slechtvalk. We bleven er lang genoeg rondhangen om tenslotte ook de vurig gewenste Barbarijse Valk vlakbij te zien langsscheren.

De Bengaalse Stern in de scope. Van links naar rechts Jelle, Walter, Silvia, Henk, Sam, Fietje, Arnoud en Nollie.
Zie ook:    Deel 2. Vogelfoto's     Deel 3. Soortenlijst